Wymiana śródgłosowego –ar- w –er-, a więc wymowa typu: umer, poder, terli, umerlak nie jest obecnie systemowa, podobnie jak przejście nagłosowego ja->je- I ra->re-. Przejście –ar- w –er- jest zjawiskiem starym, obejmującym niegdyś całą północną Polskę. Zmiana ta pojawiła się tylko w niektórych formach czasowników: trzeć, drzeć, uprzeć, zaprzeć oraz rzeczowników odczasownikowych, np tartak, tarcica, umarlak. Współcześnie jej zasięg ogranicza się do Mazowsza, Suwalszczyzny, Podlasia. Najdłużej utrzymują się formy z er – ar na miejscu dawnego – r sonantycznego miękkiego, ponieważ przejście to było wspierane wyrównaniami do form z kontynuantami niestwardniałego r sonantycznego miękkiego.
Przejście nagłosowego ja w je, czyli wymowa typu jebłko, jek, jegoda, jermark, jeskółka, charakterystyczna dla północy Polski, wiąże się z tpowo mazowieckim przesunięciem artykulacji a jasnego ku przodowi, które po spółgloskach miękkich I w sąsiedztwie spółgłosek półotwartych zbliża się do e.
Fonetyka międzywyrazowa udźwięczniająca – Dźwięczna wymowa wygłosowej spółgłoski z wyjątkiem półotwartej wyrazu poprzedzajacego przed samogłoską lub spółgłoską półotwartą wyrazu po nim następującego, np. Brad Ali, sad Marka.
Fonetyka międzywyrazowa ubezdźwięczniająca – Bezdźwięczna wymowa wygłosowej spółgłoski wyrazu poprzedzającego przed samogłoską lub spółgłoską półotwartą wyrazu po nim następującego, np. Brat Ali, sat Marka.
Zanik ruchomego e:
• Zanik jerów słabych I wokalizacja jerów mocnych doprowadził do powstania oboczności e || zera morfologicznego
• Doprowadziło to do zróżnicowania tematu rzeczowników z przyrostkami –ek, -ec, -es, -et, np. Kwiatek || kwiatka, koniec || końca
• Dążność do wyrównań analogicznych w celu ujednolcienia postaci tematu rzeczowników
• W dialekcie kaszubskim nastąpiło usunięcie e ruchomego w bezkońcówkowych formach rzeczowników z przyrostkami –ek, -ec, -es, -et, np. Domk ‘domek’, starc ‘ starzec’, łoct ‘ocet’
• Resztki tego procesu utrzymują się w pasie gwar północnych – na Krajnie, w Chełmińskim I na Mazurach, np. Podvieczork, łask
• Zwłaszcza w dopełniaczu pluralnych nazw miejscowych, np. Suvałk